تمام فلاسفه و حکمای بزرگ جهان متحیّرند که حقیقت خواب چیست. همانطور که از درک حقیقت مرگ عاجزند، و هیچ یک از آن ها تا بحال نتوانسته است به أسرار خواب پی ببرد و از حقیقت آن پرده بردارد، کما اینکه هیچ یک از آن ها نتوانسته است به اسرار مرگ پی برد و به واقعیّت آن دست یابد.
در حال خواب بدن انسان روی زمین است و روح انسان سیر در عوالم دیگر می کند و سپس بر می گردد، و در حال مردن هم بدن روی زمین یا زیر زمین است و روح به عوالم دیگر می رود و دیگر برنمی گردد. خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید:

(الله یَتَوَفَّی الانفُسَ حِینَ مَوتِهَا وَالَّتِی لَم تَمُت فِی مَنَامِهَا فَیُمسکُ الََّتی قَضی عَلَیهَا المَوتَ وَ یُرسلُ الأخرَی إِلَی أجِلٍ مُسَمًّی إنََّ فِی ذَلک لآیَاتٍ لَّقومٍ یَتَفَکرَُّونَ) ⁽¹⁾
«خداست که جان ها را می گیرد در وقت مرگشان، و نیز آن جان هائی را که در خواب هستند و مرگشان فرا نرسیده است. پس آن جان هایی که حکم مرگ را بر آن ها جاری کرده در نزد خود نگاه می دارد و دیگر به بدن باز نمی گرداند، ولی آن جان هائی که در خواب رفته و هنوز مرگشان نرسیده است آن ها را رها نموده تا هنگام بیدار شدن به بدن برگردند و با أجل مسمّی و زمان معیّن در بدن باقی باشند؛ و در این امر نشانه هائی از قدرت و توحید اوست برای مردمانی که در آیات و نشانه های او تفکّر بنمایند.»

این آیه مبارکه صراحت دارد بر آنکه مرگ و خواب هر دو از یک جنس هستند. هم وقت مرگ و هم وقت خواب در هر دو حال خداوند جان را می گیرد، ولی آن کس که اجلش رسیده باشد، جان او نگه داشته می شود، و کسی که هنوز اجلش نرسیده باشد، جانش را در موقع بیداری به او بر می گرداند.
باید توجه کرد که خداوند متعال گرفتن جان را که مشترک بین خواب و مرگ است به لفظ «توفّی» بیان کرده است نه به لفظ «قبض».
چون معنای توفّی، یعنی «گرفتن تمام چیزی به طور کامل» ولی معنای قبض، «گرفتن و ربودن» است.
یعنی در حال خواب که خود نوعی مرگ است، خداوند جان را به طور کامل می گیرد اما اگر اجل آن نرسیده باشد به بدن باز می گردد و انسان بیدار می شود؛ ولی اگر اجل رسیده باشد چه انسان در خواب باشد چه بیداری علاوه بر آن قبض می کند یعنی می رباید که دیگر قادر به بازگشت نیست، و انسان می میرد.
و نیز در آیه دیگر که در خصوص خواب وارد شده است به لفظ توفّی تعبیر شده است:

(وَهُوَ الَّذِی یَتَوَفَّاکُم بِاللَّیل وَ یَعلَمُ مَا جَرَحتُم بِالنَّهار ثُمَّ یَبعَثُکُم فِیهِ لِیُقضَی أجَلٌ مُّسَمًّی ثُمَّ إلَیهِ مَرجِعُکُم ثُمَّ یُنَبَّئُکُم بِمَا کُنتُم تَعمَلُونَ) ⁽²⁾
«و اوست آن خدائی که شما را در شب توفّی می کند و بسوی خود می برد، و از همه کردار و افعال شما در روز مطّلع است. و بعد از توفّی در خواب، شما را در روز بر می انگیزد تا زمان معیّنی که وقت عمر به سر آید. سپس به سوی اوست بازگشت شما و سپس آگاه می سازد شما را به آنچه انجام داده اید.»

خواب و مرگ یکی هستند؛ منتها مرگ قدری عمیق تر و سنگین تر است و خواب سطحی تر و سبکتر. پس می توان گفت که مرگ خوابی است سنگین؛ و خواب مرگی است سبک.

1-آیه 42 سوره زمر
2-آیه 60 سوره انعام

نوشتن دیدگاه